هدف تحقیق حاضر تحلیل رفتار شالیکاران عضو تعاونی های تولید روستایی در زمینة کشاورزی پایدار بود. جامعة آماری تحقیق را کلیة شالیکاران عضو تعاونی های تولید روستایی شهرستان ساری تشکیل دادند (4160 =N) که از میان آنها، 162 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند (162=n). ابزار تحقیق، پرسش نامه ای بود که روایی آن با کسب نظر استادان و متخصصان فن و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (بین 83/0 تا 93/0) تأیید شد. نتایج تحقیق نشان داد که دانش و نگرش و مهارت اغلب شالیکاران در زمینة کشاورزی پایدار در سطح متوسطی جای دارد. همچنین نتایج ارزیابی کلی رفتار شالیکاران و عملکرد آنها در زمینة کشاورزی پایدار در سطح قابل قبولی قرار دارد. نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس به منظور مقایسة میانگین عملکرد شالیکاران در زمینة کشاورزی پایدار بر اساس سابقة عضویت در تعاونی ها نشان داد که اعضای با سابقة بیشتر، عملکرد بهترو مثبت تری در زمینة اجرای کشاورزی پایدار دارند.

با توجه به نقش و اهمیت تعاونی های تولید روستایی در پایداری اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی، هدف کلی پژوهش حاضر بررسی این نقش در روستاهای استان گیلان بود. داده های موردنیاز این تحقیقِ توصیفی-همبستگی با به کارگیری پرسش نامه، از 184 شالی کار عضو و غیرعضو تعاونی، که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند، گردآوری شد. روایی پرسش نامه توسط پانل متخصصان و تحلیل عاملی اکتشافی و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ تأیید گردید. پایایی کل مقیاس پایداری اجتماعی و اقتصادی به ترتیب برابر با 860/0 و 641/0 محاسبه شد. یافته های تحقیق نشان داد که بیش از نیمی از شالی کاران عضو و غیرعضو از نظر سطح پایداری اقتصادی (56 درصد)، پایداری اجتماعی (2/58 درصد) و پایداری کل (3/72 درصد) در سطح نیمه پایدار قرار دارند. همچنین اغلب متغیرهای ویژگی های ساختاری و نیمی از متغیرهای ویژگی های مالی تعاونی های تولید با هر دو بعد پایداری اقتصادی و اجتماعی دارای رابطة مثبت و معنی دارند، اما رابطة میان ویژگی های مدیریتی تعاونی های تولید با پایداری اقتصادی و اجتماعی به لحاظ آماری معنی دار نبود. میان اعضای تعاونی های تولید روستایی و غیراعضا نیز از نظر پایداری اقتصادی تفاوت معنی داری وجود دارد، درحالی که به لحاظ پایداری اجتماعی تفاوتی بین این دو گروه مشاهده نشد.

زمینه و هدف: اخذ استاندارد خصوصی (Good Agricultural Practice) برای گواهی محصول سالم در بسیاری از مزارع کوچک و متوسط ​​در میان کشاورزان خرده پا به دلیل هزینه ها دور از دسترس می باشد. GroupGAPگزینه جایگزین مورد انتظاری را که در آن بهره برداران و تعاونی های کشاورزان می توانند هزینه صدور گواهینامه را به صورت تسهیم هزینه و مشترک پرداخت کنند، فراهم نموده است. بنابراین هدف از این پژوهش تببین راهبردهای توسعه استاندارد GAP با تاکید بر GroupGAP در سیستم تولید برنج استان مازندران بود. روش شناسی/رهیافت: پژوهش حاضر کیفی و تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل محتوای کیفی از مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند با استخراج کدها، مفاهیم و طبقه بندی مقوله ها، طی فرایندی سه مرحله ای کدگذاری باز، کدگذاری محوری وکدگذاری انتخابی از طریق نرم افزار مکس کیودا انجام شد. برای جمع آوری داده ها، 18 نفر از کارشناسان و متخصصان سازمان جهاد کشاورزی و مدیران شرکت تعاونی شالیکاران استان مازندران به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یافته ها و نتیجه گیری: بعد از استخراج مفاهیم تحلیل محتوای مصاحبه ها در مرحله نخست کُدگذاری نه کُد مفهومی از 30 کد اولیه شناسایی شد که پس از پالایش و ادغام، کُدها در سه مقوله فرعی طبقه بندی شدند. این مؤلفه ها مشتمل بر سیستم گواهی GAP گروهی، توسعه برنامه های GAP دولتی و توسعه GAP خصوصی می باشد. در گواهی های گروهی دو بعد توسعه سیستم قراردادی و خرید تضمینی، توسعه شرکت تعاونی تولید محصول سالم توجه شده است. در این راستا تقویت تشکل ها و تعاونی تولید کشاورزان و صادرکنندگان به طور ویژه تقویت تشکل های کشاورزان جوان و زنان پیشنهاد می شود. اصالت/نوآوری: با توجه به اهمیت موضوع استاندارد GAP و مشکلات کشاورزان در تأمین هزینه های ممیزی و استقرار گواهی GAP، تاکنون مطالعه جامعی در ایران از توسعه راهبردهای عملیاتی استقرار GAP و GroupGAP به عمل نیامده است. بنابراین تحقیق حاضر تلاشی برای ارائه چارچوبی مفید در تبیین راهبردهای توسعه استاندارد GAP با مشارکت کشاورزان در اتخاذ سیستم گواهی‎های دولتی، خصوصی، گروهی و تعاونی است.

کشاورزی ارگانیک بیش از آنکه نهاده بر باشد، دانش بر است و نیاز به بهبود سطح دانش بهره برداران دارد. لنگرود به عنوان به یکی از شهرستان های مهم با سهم حدود 27 درصدی تولید برنج و یکی از مناطق مورد تقاضا برای کشت ارگانیک برنج در گیلان مطرح است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان آگاهی شالیکاران این شهرستان درخصوص کشاورزی ارگانیک انجام پذیرفت. جامعه آماری شامل کلیه بهره-برداران از سه دهستان به تعداد 500 نفر در سال زراعی 1396 بودند که حجم نمونه با توجه به جدول حداقل حجم نمونه بارتلت و همکاران، 211برآورد شد که برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. داده ها از طریق پرسشنامه گردآوری شد که روایی صوری و محتوایی آن، براساس نظر سنجی از اساتید صاحب نظر و کارشناسان تامین گردید. میزان پایایی ابزار اندازه گیری، با تکمیل پرسشنامه از یک نمونه 30 نفری خارج از نمونه اصلی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (7/0) تایید شد. تحلیل داده ها با استفاده از آماره های توصیفی، آزمون های همبستگی، و رگرسیون چند متغیره در نرم افزار آماریSPSS22 انجام گردید. نتایج نشان داد که میزان آگاهی 8/84 درصد از پاسخگویان در زمینه کشت ارگانیک برنج در سطح متوسط و خوب قرار داشت که این امر بیانگر گرایش مثبت جامعه آماری برای کسب اطلاعات مورد نیاز در این زمینه می باشد.

زمینه و هدف: درماتیت سرکری یا خارش شناگران نوعی ضایعه پوستی ناشی از ازدیاد حساسیت، همراه با خارش است، که در اثر نفوذ سرکر (مرحله لاروی) انگل شیستوزومای حیوانی نظیر شیستوزومای پرندگان و نشخوارکنندگان خصوصا جنس تریکوبیلارزیا در پوست ایجاد می شود. با توجه به وجود هر دو میزبان واسط و نهایی این انگل در شمال کشور، این مطالعه به منظور تعیین شیوع درماتیت سرکری در شالیکاران نواحی مرکزی استان مازندران انجام گرفت.روش بررسی: برای انجام این مطالعه توصیفی - مقطعی، با مراجعه به زیستگاه پرندگان مهاجر آبزی در روستاهای توابع شهرستان های ساری، بابل، قائمشهر و سوادکوه، دست و پای 650 شالیکار از مناطق مذکور از نظر بالینی به منظور شناسایی موارد بیماری مورد معاینه قرار گرفت. همچنین علائم و شکایات بیماران در پرسشنامه ثبت شد.یافته ها: در مجموع 77.5 درصد از افراد که به طور دائم در تماس با آب بودند به درماتیت سرکری مبتلا بودند. تمامی مبتلایان مذکر بوده و اغلب آنها افراد بومی بودند.نتیجه گیری: شیوع بالای درماتیت سرکری در شالیکاران این مناطق، این بیماری را به عنوان یک معضل بهداشتی تبدیل نموده و همچنین مطرح کننده بازپدیدی بیماری در نواحی تحت بررسی می باشد. لذا می توان با افزایش آگاهی شالیکاران و ارائه راهکارهای مناسب برای پیشگیری و کنترل بیماری و همچنین بهسازی مناطق آلوده سبب ارتقا وضعیت بهداشتی منطقه شد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل تاثیرگذار بر دانش کشت پایدار ارقام پرمحصول برنج در استان مازندران به روش پیمایشی انجام گرفته است. نمونه آماری این پژوهش، 270 نفر از شالیکاران شهرستان های آمل، بابل و ساری هستند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. داده های پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری شد. یافته های این مطالعه نشان داد که بین متغیرهای سن، سطح تحصیلات، سطح مشارکت، عملکرد ارقام پرمحصول برنج، درآمد ناخالص ارقام پرمحصول برنج، ویژگی های مدیریتی، تجربه کشت برنج، سطح کل اراضی زراعی، سطح کل اراضی زیرکشت برنج و سطح اراضی زیرکشت ارقام پرمحصول برنج، با متغیر دانش کشت پایدار ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون، متغیرهای ویژگی های مدیریتی، سطح تحصیلات، سن، سطح کل اراضی زیرکشت برنج، سطح مشارکت و تجربه کشت برنج حدود 35 درصد از تغییرات متغیر وابسته دانش کشت پایدار را تبیین می کنند.

از آنجایی که فعالیت های کشاورزی ذاتا ریسکی هستند و کشاورزان مجبور به تصمیم گیری در چنین محیطی می باشند؛ چگونگی تصمیم گیری آنها در شرایط ریسکی، بستگی به نگرش آنها نسبت به ریسک دارد. به عبارت دیگر، تفاوت در نگرش موجب می شود افراد در شرایط مشابه، تصمیمات متفاوتی اتخاذ نمایند. در این مطالعه، تلاش شده تا نگرش شالیکاران شهرستان رشت نسبت به ریسک برای چهار نهاده ی کود نیترات، کود فسفات، سم و نیروی کار با استفاده از مدل اول اطمینان تعیین شود. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرشسنامه از 221 شالیکار در سال 1396 با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای بدست آمده است. نتایج مطالعه نشان می دهد، نگرش ریسکی کلیه شالیکاران نسبت به مصرف نهاده های کودهای نیترات، فسفات و سم در طبقه ریسک گریز متوسط قرار می گیرد. این نوع نگرش می تواند منجر به استفاده بیشتر از نهاده های کود شیمیایی و سموم شده و باعث تولید محصول ناسالم و آلودگی های زیست محیطی شود. اما شالیکاران بر حسب نهاده ی نیروی کار دارای نگرش های متفاوتی هستند، بطوریکه تقریباً 83 درصد آنها، ریسک گریز و فقط حدود 17 درصد ریسک پذیر می باشند.

انسان بدون هیچ گونه تغییر در تفکر و رفتار نمی تواند مشکلات محیط زیستی خود را حل کند. تحقیق حاضر به منظور بررسی عوامل موثر بر رفتار محیط زیستی شالیکاران شهرستان ساری به منظور پایداری شالیکاری صورت گرفته است. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش همبستگی-توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل شالیکاران شهرستان ساری (24502=N) که تعداد 289 نفر از آنها بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده شد که روایی آن توسط اساتید فن و صاحب نظران تایید شد و برای سنجش پایایی پرسش نامه، پس از انجام آزمون مقدماتی تعداد 30 نسخه از آن توسط شالیکاران شهرستان میاندرود تکمیل شد. نتایج حاصل از ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش نامه مذکور 0/74 به دست آمد. نتایج نشان داد که 5/58 درصد از شالیکاران در حد متوسطی رفتار حفاظت محیط زیستی را دارا هستند. تحلیل همبستگی نشان داد که بین تعداد اعضای خانواده شالیکاران، عملکرد، کل درآمد سالانه شالیکاری در سال، ویژگی اجتماعی، روش های آموزشی، نگرش و منابع اطلاعاتی با رفتار محیط زیستی رابطه معنی داری وجود دارد. تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام نیز نشان داد که سه متغیر روش های آموزشی، کل درآمد سالانه شالیکاری در سال و میزان عملکرد محصول برنج 27 درصد واریانس سطح رفتارهای حفظ محیط زیستی شالیکاران را تبیین می کنند.

مقدمه: مفهوم تاب آوری بر توانایی بقا و رشد در شرایط متغیر متمرکز است. تولید برنج در استان گیلان با مخاطره های زیادی در سامانه تولید، بازارهای محصول و نهاده مواجه است. طی سال های اخیر، کاهش رواناب ورودی از حوضه آبریز سفیدرود بزرگ و کم آبی، پایداری تولید برنج در این استان را تهدید کرده است. در این شرایط توجه به تاب آوری شالیکاران و برنامه ریزی مناسب برای شناسایی و اولویت بندی پیشران های اثرگذار بر آن ضروری است. ابعاد مختلف تاب آوری، شامل اقتصادی، اجتماعی، فنی و فیزیکی است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفت. هدف از این مطالعه، شناسایی پیشران های مختلف به تفکیک برای هر یک از این چهار بعد و اولویت بندی آن ها با استفاده از نظر خبرگان نمونه بود.مواد و روش ها: درخت تصمیم پژوهش با هدف اولویت بندی پیشران های مؤثر بر تاب آوری شالیکاران پس از جمع بندی یافته های پژوهش های قبلی و نظر خبرگان نمونه در قالب چهار معیار و 19 زیرمعیار طراحی شد. ابزار پژوهش پرسش نامه مقایسه زوجی بود که مشتمل بر پنج گروه مقایسه و 46 مقایسه زوجی است و توسط 10 نفر از خبرگان حوزه تاب آوری کشاورزی در دانشگاه گیلان، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان و مؤسسه تحقیقات برنج کشور تکمیل شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های مرتبط با مقایسه های زوجی، فرایند سلسله مراتبی خاکستری مورد استفاده قرار گرفت. الگوریتم این فرایند در هشت مرحله اجرا با استفاده از نرم افزار MATLAB پیاده سازی شد. یافته های حاصل از این فرایند بر اساس مقدار شاخص ناسازگاری کم تر از 10 درصد اعتبار­سنجی شد.یافته های تحقیق: نتایج این مطالعه نشان داد که معیار اقتصادی با وزن نسبی 60.30 درصد به عنوان مهم ترین پیشران تاب آوری شالیکاران در بین تمامی معیارهای درخت تصمیم بود. معیار فنی با وزن نسبی 20.71 درصد، معیار اجتماعی با وزن نسبی 12.44 درصد و معیار فیزیکی با وزن نسبی 6.55 درصد نیز به ترتیب در جایگاه های دوم تا چهارم قرار گرفتند. زیرمعیارهای اقتصادی شامل دارایی های خانوار شالیکار، درآمد و دارایی های شالیزار به ترتیب اولویت های اول تا سوم اهمیت را به خود اختصاص دادند. وزن های نهایی مرتبط با این سه زیرمعیار به ترتیب 19.43، 17.19 و 12.15 درصد بود که بیانگر اولویت بالای پیشران های اقتصادی در تاب آوری شالیکاران است. نتایج مربوط به رهیافت فاصله انحراف معیار از میانگین نشان داد که در مجموع سه زیرمعیار اقتصادی یاد شده دارای شدت اثرگذاری بسیار زیاد بر تاب آوری بودند. همچنین، زیرمعیارهای اقتصادی امور مالی، بودجه و یارانه ها به همراه زیرمعیار فنی دسترسی به نهاده ها به عنوان پیشران های دارای شدت اثرگذاری زیاد بر تاب آوری شالیکاران معرفی می شوند.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش اهمیت بالای معیار اقتصادی و زیرمعیارهای آن را بر تاب آوری شالیکاران استان گیلان نشان داد. از این رو، توجه به این پیشران ها و برنامه ریزی مناسب جهت بهبود آن ها باید در دستور کار مدیران استانی قرار گیرد. اتخاذ راهبرد متنوع سازی منابع درآمدی کشاورزان با استفاده از توسعه گردشگری و صنایع دستی روستایی و تمرکز بر ایجاد ناحیه های کارگاهی- خدماتی در مناطق روستایی در این خصوص راه گشا خواهد بود. برنامه ریزی برای بهبود سرمایه مالی و دارایی های شالیکاران نیز به عنوان مهم ترین پیشران تاب آوری باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین، با توجه به اینکه معیار فنی اهمیت بالایی در تاب آوری شالیکاران داشت، از این رو، بهبود دسترسی شالیکاران به نهاده ها و ترویج کاربرد بذرهای اصلاح شده و مقاوم توسط آن ها ضروری است.